Pendekatan Malaysia dalam menangani masalah krisis ekonomi boleh dibahagi kepada 3 tahap (Suresh Narayanan, 1998). Pada tahap permulaan, krisis dilihat sebagai berpunca daripada kelemahan sektor kewangan, pertambahan defisit akaun semasa, pinjaman yang terlampau kepada sektor tertentu (hartanah dan pasaan saham) dan aliran keluar modal. Oleh itu, dasar kewangan dan fiskal yang ketat telah diaplikasikan. Lebihan kecairan cuba diserap, menghadkan pertumbuhan kredit dan menghalang pinjaman kepada sektor hartanah dan pembelian saham. Kadar bunga dinaikkan untuk tujuan cuba menghalang aliran keluar dana melalui pendekatan galakan tabungan dan menarik dana asing. Tindakan ini dianggap juga dapat menstabilkan nilai Ringgit. Kadar upah di sektor awam dan swasta dikurangkan atau disekat demi menghadkan penggunaan swasta.

Kesan daripada strategi kerajaan dalam tahap pertama tadi kurang memuaskan (rujuk bahagian keberkesanan dasar). Oleh itu, strategi counter-cyclical mula digunakan, menandakan bermulanya tahap kedua. Dalam tahap ini, polisi kewangan mula dilonggarkan dan stimuli fiskal digunakan untuk mengurangkan kesan yang dibawa oleh krisis.

September 1, 2000 menandakan bermulanya tahap ketiga apabila Malaysia mula mengimplikasikan dasar kawalan modal terpilih. Namun, secara kekeluruhannya, polisi dan strategi pemulihan ekonomi dapat dianalisis dengan lebih lanjut seperti berikut:


(i) Polisi Kewangan

Kerajaan telah mengambil langkah berani untuk menetapkan kadar pertukaran Ringgit kepada satu dolar Amerika sebanyak RM 3.80 per dolar. Selain itu, Ringgit juga tidak boleh diniagakan di pasaran luar negara dan transaksi akaun modal tidak boleh dipinda. Dasar kewangan longgar diamalkan dengan kadar bunga diturunkan dari semasa ke semasa. Struktur penentuan Base Lending Rate (BLR) juga berubah. BLR tidak lagi dikira menggunakan Kuala Lumpur Interbank Offer Rate (KLIBOR) tetapi menggunakan kadar bunga (3 bulan) campur tangan Bank Negara (Bank Negara intervention rate) demi mempercepatkan impak dasar kewangan kerajaan. Pada 3 Ogos 1998, kadar bunga campurtangan Bank Negara itu dikurangkan dari 11% kepada 10.5% dan hanya sekadar 8% pada 3 September 1998. Kini, pada 1 September 1998, kadar ini ialah 5.5% sahaja.

Selain itu, nisbah keperluan wajib bank atau statustory requirement ratio (SRR) juga telah titurunkan secara berperingkat dari 13.5% pada Februari 1998 kepada 6% pada 16 September 1998. Dengan anggaran RM 4 billion akan disuntik semula ke dalam pasaran antara bank bagi setiap peratus penurunan SRR, maka sebanyak RM 38 billion telah masuk ke sistem ekonomi Malaysia. Demi mengembangkan penggunaan domestik dan mengatasi masalah pengucupan kredit, Bank Negara mengarah bank-bank perdagangan untuk mencapai kadar pertumbuhan kredit tahunan tidak kurang daripada 8% pada tahun 1998. Bank-bank yang gagal berbuat demikian atau enggan memberi pinjaman akan dikenakan tindakan termasuklah menarik balik lesen mereka.


(ii) Polisi Fiskal

Selepas melihat keadaan ekonomi masih merosot, kerajaan telah mula mengubah pendirian dasar fiskalnya untuk mengambil peranan yang lebih dalam ekonomi negara pada tahun 1998. Oleh itu, pakej stimulus fiskal berjumlah sebanyak RM 7 billion telah diimplimentasikan (Daim Zainuddin, 2000). Sumber dana ini kebanyakannya dari punca tempatan seperti Sekurities Kerajaan malaysia (MGS) dan Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP). Sumber pinjaman dari luar dibuat kerana kerajaan tidak ingin menghauskan dana sektor swasta dalaman.

Peruntukan RM 7 billion tersebut adalah untuk tujuan perbelanjaan pembangunan pada tahun 1998 seperti untuk pembiayaan projek tertentu, menfasilitikan penggantian import serta pertambahan eksport, untuk menjana permintaan domestik dan untuk projek-projek sosial (kesihatan, pendidikan, kemiskinan). Dana kedua sebanyak RM 5 billion diperuntukkan untuk projek infrastruktur yang kritikal seperti lebuh raya, perlabuhan, lapangan terbang, pembekalan sumber air dan sistem pembentungan (Narayanan, 1998).

Sehingga tahun 1998, dasar pengembangan fiskal kerajaan hanya dilakukan melalui pengembangan perbelanjaan kerajaan tanpa melibatkan pengurangan kadar cukai. Namun, Belanjawan tahun 1999, beberapa keistimewaan pengecualian cukai telah disarankan. Antaranya ialah pengecualian cukai (tempoh 5 tahun) sebanyak 70% daripada pendapatan bagi pertumbuhan jualan eksport untuk syarikat-syarikat perdagangan antarabangsa yang layak. Duti eksis atas peti sejuk, televisyen dan peti hawa dingin telah dimansuhkan. Syarikat yang terlibat dalam mengorganisasi pakej perlancongan dikecualikan daripada cukai untuk menggalakkan industri perlancongan Malaysia. Kakitangan awam turut diberi cuti pada hari sabtu pertama dan ketiga untuk tujuan yang sama. Pelbagai jenis pengecualian cukai juga diberi kepada aktiviti sukan demi mengalakkan aktiviti tersebut. Duti setem untuk proses pembiayaan semula pinjaman dan perdagangan dikecualikan untuk merangsang pertumbuhan perniagaan. Sebalik daripada pengurangan cukai, kerajaan juga ada menaikkan cukai sesetengah item seperti cukai eksais bagi minuman alkohol dan tembakau serta cukai perjudian. Levi atas minyak kelapa sawit dankernel kelapa sawit juga dikenakan bagi tingkat harga yang melebihi RM 2000 per tonne.

Kaedah pengiraan cukai pendapatan diubah dari pengiraan menggunakan pendapatan tahun lepas kepada pendapatan tahun semasa mulai tahun 2000. Dengan itu, pendapatan tahun 1999 adalah bebas daripada cukai. Namun, kerugian pada tahun 1999 dibenarkan untuk dibawa ke tahun 2000. Keseluruhannya, belanjawan kerajaan pada tahun 1998 ialah defisit sebanyak RM 9.6 billion (3.7% daripada KNK) dan defisit RM 49.6 billion (6% daripada KNK) pada tahun 1999.


(iii) Penstrukturan semula Sektor Kewangan

Proses penstrukturan ini terbahagi kepada dua fasa, iaitu fasa aktiviti penstabilan dan kemudiannya proses reformasi (Mahani, 1999). Tahap penstabilan melihat Danaharta ditubuhkan untuk membeli pinjaman tidak berbayar (NPL) dan Danamodal ditubuhkan untuk menyuntik modal kepada institusi kewangan. Fasa untuk proses reformasi sektor kewangan meliputi penstrukturan sektor koperat di bawah Corperate Debt Restructuring Committee (atau CDRC), penggabungan bank dan pembangunan pasaran bond.

Dua SPV, iaitu Danaharta dan Danamodal telah ditubuhkan pada tahun 1998. Danaharta ditubuhkan pada Jun 1998 dengan modal sebanyak RM 25 billion untuk mengambil alih NPL daripada institusi kewangan pada harga adil pasaran dan memaksimumkan nilai pemulihan NPL tersebut. Tujuannya ialah untuk mengurangkan beban kewangan NPL institusi kewangan di Malaysia. Dalam fasa pertama pengoperasiannya, Danaharta berjaya mengumpul RM 23.1 billion NPL atau 31.8% daripada jumlah NPL dalam sistem perbankan negara. Fasa kedua melibatkan operasi pengurusan aset oleh Danaharta. Antara corak pengurusan danaharta termasuklah perlantikan pentadbir khas untuk mentadbir syarikat dan penjualan semula aset melalui sistem tender terbuka yang diurus oleh firma profesional.

(a) Peranan Special-porposes vehicle (SPV)

Dua SPV, iaitu Danaharta dan Danamodal telah ditubuhkan pada tahun 1998. Danaharta ditubuhkan pada Jun 1998 dengan modal sebanyak RM 25 billion untuk mengambil alih NPL daripada institusi kewangan pada harga adil pasaran dan memaksimumkan nilai pemulihan NPL tersebut. Tujuannya ialah untuk mengurangkan beban kewangan NPL institusi kewangan di Malaysia. Dalam fasa pertama pengoperasiannya, Danaharta berjaya mengumpul RM 23.1 billion NPL atau 31.8% daripada jumlah NPL dalam sistem perbankan negara. Fasa kedua melibatkan operasi pengurusan aset oleh Danaharta. Antara corak pengurusan danaharta termasuklah perlantikan pentadbir khas untuk mentadbir syarikat dan penjualan semula aset melalui sistem tender terbuka yang diurus oleh firma profesional.

Danamodal pula telah menyuntik modal sebanyak RM 6.4 billion kepada 10 institusi kewangan untuk mengelakkan risiko sistematik kepada sektor kewangan. Namun, penyuntikan modal ini diikuti dengan penyerapan kerugian oleh pemegang saham asal melalui pengurangan dalam sumbangan modal dan pertukaran lembaga pengarah atau kumpulan pengurusan. Danamodal ini juga berperana memastikan syarikat yang menerima suntikan modal akan beroperasi dengan cekap dan berusaha mengkukuhkan syarikat.

(b) Penggabungan bank

Pada 29 Julai 1999, kerajaan telah mengarahkan 58 institusi kewangan bergabung kepada 6 kumpulan besar. Tarikh akhir mewujudkan Memorandum Persetujuan (MOU) diberi sehingga akhir bulam September, 1999. Kemudian, anchor bank yang dipilih dikehendaki menandatangani persetujuan jual beli sebelum Ogos, 31 tahun 2000. Enam kumpulan kewangan ini akan mengandungi bukan saja bank kewangan tetapi juga bank saudagar dan firma sekuriti. Langkah penggabungan bank ini adalah untuk mengkukuhkan sektor perbankan negara untuk menghadapi cabaran globalisasi.

Namun, rancangan penggabungan ini tidak berakhir seperti mana yang dirancang pada awalnya kerana isu tempoh masa, penilaian, pemilihan anchor bank, nasib bank kecil dan sederhana, serta motif politikal dan bangsa. Bank Negara berperanan menyediakan panduan cara penggabungan dan penilaian, mengawal selia, memudah dan melicinkan proses penggabungan. Akhirnya, 10 anchor bank (tersenarai dalam Lampiran 1) telah berjaya menandatangi perjanjian jual beli pada masa yang ditetapkan (The Star; 31 Ogos 2000). Mulai tarikh tersebut, program penggabungan bank tersebut akan diperhatikan untuk tempoh satu hingga dua tahun dari segi kesan pertumbuhan pinjaman, penjimatan kos, pembuangan kakitangan selepas penggabungan, peningkatan pulangan ke atas ekuiti dan lag masa untuk penyelesaian penggabungan.

(c) Penstrukturan hutang koperat dan CDRC

Dalam hal tersebut, fungsi CDRC adalah terpenting. CDRC berperanan untuk membantu syarikat menstruktur semula tanpa melibatkan bantuan kerajaan, mengatur mesyuarat antara penghutang dengan pemiutang serta merupakan penasihat dan rujukan bagi hal penstrukturan semula.

(c) Pasaran bon

Tun Daim Zainuddin dalam ucapannya sempena konferens Bank Negara pada 28 Ogos 2000 menyatakan bahawa Malaysia perlu mengambil langkah untuk mewujudkan pasaran ekuiti dan bon yang cekap untuk melengkapkan sistem perbankan yang ada. Satu pasaran bon yang dibangunkan sepenuhnya lebih sesuai untuk memenuhi permintaan pembiayaan kewangan untuk pelaburan modal yang besar dan berjangka panjang pada satu kadar bunga yang tetap. Contohnya ialah projek infrastruktur.

Oleh itu, langkah-langkah beikut telah diambil (Mahani: 1999):

i) mewujudkan skim pendaftaran shelf untuk sekuriti hutang swasta untuk memberi fleksibiliti kepada korperasi untuk mengeluarkan pelbagai siri bon pada jangka masa yang lebih panjang;

ii) pendalaman pasaran untuk repo dan meluaskan sasaran pelabur;

iii) membangunkan rancangan strategik jangka panjang untuk mempromosi satu pasaran bon yang aktif dengan satu gagasan besar penulis bon, pelabur, trader dan institusi kewangan;

iv) mewujudkan bentuk jaminan kewangan kepada pasaran bon untuk mengeluarkan sebahagian risiko kredit dari sistem perbankan.

(v) Ringkasan langkah/polisi lain

Antara langkah-langkah dan polisi-polisi lain termasuklah Pelan Perindustrian Kedua dan projek Multimedia Super Corridor (MSC) untuk menggerakkan sektor industri negara ke arah aktiviti penambahan nilai dan intensif teknologi. Rancangan Pembangunan Ekonomi Nasional (NEAC) turut dirancang dan dilaksanakan. Selain itu, kerajaan telah berusaha memajukan industri kecil dan sederhana (IKS) melalui pengwujudan dana pelaburan dan menyeru agar syarat pinjaman untuk IKS dilonggarkan.

Walau bagaimanapun, langkah yang paling drastik ialah pengawalan modal selektif. Ini meliputi penetapan kadar pertukaran Ringgit kepada Dollor Amerika pada RM 3.80 dan mengharamkan perdagangan Ringgit di luar Malaysia. Aliran keluar-masuk modal ke Malaysia dikawal. Selain itu, kerajaan juga mengharamkan perdagangan kaunter saham Malaysia di pasaran Clob (Centre Order Limit Book) di Singapura untuk mengurangkan aktiviti spekulasi saham.

home | Ekonomi | Sosial | Politik | Pautan berkaitan |